KaLiTeNiN AdReSi.. - PC arıza ve sorunlarının çözümleri

Arızalı donanım bileşenlerini nasıl bulabilirim?
Eğer hangi donanım bileşeninin hataya neden olduğunu bilemiyorsanız, aşağıdaki adımları uygulayın.

DİKKAT! Ekstra bir güç düğmesine sahip olmayan bir ATX karta sahipseniz, bilgisayarınızın içini açmadan elektrik fişini mutlaka çekmelisiniz. Çünkü, kapalı durumdayken de anakart üzerinde gerilim bulunur. Bu, insanlar için zararlı değildir, ancak ek kartların ve anakartın zarar görmesine neden olabilir.

1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın.

2. Anakart üzerindeki tüm ek kartları, ekran kartı haricinde çıkartın. Disket ve sabitdisk kontrolörlerinin de çıkartılması gereklidir. Onboard bileşenleri ise, anakarta bağlı olarak ya bir jumper yardımıyla ya da BIOS’daki kontrolör ayarlarını kullanarak devre dışı bırakmalısınız. Bununla ilgili daha ayrıntılı bilgiyi anakartın kullanım kitapçığından temin edebilirsiniz.

3. şimdi bilgisayar açılacak, ancak CMOS Setup’ındaki ayarlar, varolan donanımlar ile uyumlu olmayacağı için hata mesajı verecektir. Bilgisayar, bu ana kadar sorunsuz bir şekilde çalıştı.

4. Ancak ekran siyah kalıyorsa, 2.3 numaralı bölümden devam edin. Eğer bilgisayar bir beep kodu veriyorsa, okumaya 2.3.2 numaralı bölümden devam edebilirsiniz.

5. Bilgisayar açılıyor ise şanslısınız. Çünkü güç kaynağı, anakart, ekran kartı ve monitör arızalı değildir.

6. şimdi bilgisayarı kapatın, sürücü kontrolörlerini takın ve sabitdisk sürücüsünü bağlayın.

7. Eğer bilgisayar sorunsuz bir şekilde açılırsa, bir sonraki adımda disket sürücüyü de takın.

8. Bilgisayar açıldığı sürece geri kalan ek kartları arka arkaya, tek tek takabilir ve kontrol etmek için bilgisayarı her seferinden yeniden çalıştırabilirsiniz. Ancak tüm bileşenleri bilgisayar tamamen kapalı durumdayken takmaya veya çıkartmaya dikkat etmelisiniz.

Eğer bilgisayar bu sırada açılmayacak olursa, arıza hemen öncesinde takılan donanım bileşeninden kaynaklanıyor demektir. Bu yöntemi kullanarak hangi kart veya sürücünün arızalı olduğunu rahatlıkla tespit edebilirsiniz. Sorunun çözümünü, arızalı donanıma bağlı olarak kitabın ilgili bölümünde arayabilirsiniz.

Bilgisayar, bileşenlerin tümü çıkarılmış durumdayken de çalışmıyorsa ve güç kaynağının gerilim değerlerinde de bir sorun yoksa, arıza anakarttadır.

Arızalı anakartı nasıl anlayabilirim? Eğer hata anakarttan kaynaklanıyorsa, BIOS bunu POST esnasında muhtemelen fark eder ve gerekirse uygun beep kodu ile kullanıcıya bildirir. Aksi takdirde hatanın tespit edilmesi için sadece POST kod kartı yardımcı olabilir. Bu tür bir durumda anakartın hangi parçasının arızalı olabileceği beep kodu veya POST kodu listesi yardımıyla tespit edilebilir. Farklı BIOS tipleri için tabii ki farklı hata kodları da mevcut. Yaygın olarak kullanılan beep kodlarının açıklamalarını da kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz.

Anakartın birçok yapı taşı lehimlenmiştir. Bu nedenle arızalı parçanın, bu işin eğitimini almamış kullanıcılar tarafından değiştirilmesi mümkün değildir. Arızalı olduğunu düşündüğünüz parçayı lehim tabancası kullanarak sökmeye hiçbir şekilde çalışmamalısınız. Bir anakartın SMD chip’leri sıcağa karşı oldukça duyarlıdırlar. Sökülmeye çalışılan bileşenin yakınlarındaki bir chip zarar görebilir. Lehimin sökülmesi ancak özel bir araç yardımıyla mümkündür. Anakart üzerindeki değiştirilebilir tek parça genellikle merkezi işlemci (CPU) ve birçok durumda BIOS’tur. Bu tür bir sorunla karşılaştığınız zaman ilgili bir teknik servise başvurun ve fiyat isteyin. Birçok arızanın tamiri mümkün ve fiyatı da genellikle uygundur. Ancak, bazı durumlarda yeni bir anakart satın almanız çok daha iyi olacaktır.

Bu durumda bilgisayarınızı modern bir anakart ile donatma fırsatını kullanıp kullanmaya karar vermek size kalıyor. Sahip olduğunuz ek kartlar ve sürücüler gibi tüm bileşenleri, almayı düşündüğünü anakart eskisi ile aynı Bus sistemine sahip olduğu sürece yeni anakartınızda da kullanmaya devam edebilirsiniz.

Ekran kartını kontrol etmek
Şu ana kadar yaptığınız işlemlerden olumlu bir sonuç alamadıysanız, artık bilgisayarın içerisinde çalışmaya başlayabilirsiniz.

1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın.

2. Ekran kartının yuvasına tam olarak oturup oturmadığını kontrol edin. Muhtemelen tam olarak yerleşmemiştir. Özellikle yeni AGP grafik kartları dar ve kademeli bağlantı yapıları nedeniyle sorun çıkartabilirler.

3. Eğer bir şey tespit edemiyorsanız, kartı kasaya sabitleyen vidayı sökün ve kartı yuvasından çıkartın. Daha sonra kartı yuvasına tekrar yerleştirin ve tam olarak oturduğundan emin olduktan sonra vidalayın.

4. Sonucu kontrol etmek için bilgisayarı yeniden başlatın.

Hafıza mı arızalı?Bilgisayarınız tek bir PS/2 veya SDRAM hafızası ile donatılmış ise, ve yukarıda tasvir hatalar ile şu ana kadar karşılaşmadıysanız büyük bir ihtimalle sistem hafızası arızalanmıştır.

1. İlk olarak sorunsuz çalıştığından emin olduğunuz, örneğin bir tanıdığınızdan hafıza birimi temin edin.

2. Bu hafızayı kendi sisteminizdeki ile değiştirin.

3. Sonucu kontrol etmek için bilgisayarı yeniden başlatın.

4. Bu sırada bir Parity Error, yani karşılaştırma hatası mesajı verebilir. Bu çok önemli bir hata değil, çünkü monitörünüz artık çalışıyor ve hata kaynağını tespit etmiş bulunuyorsunuz.

Sisteminizi ödünç aldığınız hafıza modülü ile açarken, bir Parity Error mesajının ekrana gelmesinin nedeni, anakartınızın hafızanın Parity kontrolünü desteklemesine rağmen aldığınız modülün Parity Chip’ine sahip olamamasıdır. Bu nedenle satın alacağınız yeni hafızanın Parity Chip’ine sahip olması gereklidir. Aksi takdirde Parity kontrolünü BIOS’tan kapatmanız gerekecektir. Eğer böyle bir seçenek yoksa, Parity Chip’ine sahip bir hafıza satın almaktan başka bir şansınız kalmıyor.

Ekran kartını kontrol etmek
Ekran kartının arızalı olup olmadığını kontrol etmek için geçici olarak başka bir kart kullanmalısınız. Eğer ikinci bir kartınız yoksa, bir tanıdığınızın ekran kartını ödünç alabilirsiniz.

1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın.

2. Yeni ekran kartını, bilgisayarınızdaki eski kartın yerine takın.

3. Ancak bilgisayarınızda anakarta entegre olarak bulunan bir Onboard ekran kartı mevcutsa, ilk olarak bunu kapatmalısınız. Bunun için anakart üzerinde bir Jumper veya DIP şalteri bulunabilir. Eğer Jumper veya DIP şalteri bulamadıysanız, Onboard ekran kartını BIOS’tan kapatmalısınız. Bunun için anakart ile beraber sunulan kitapçığa bakabilirsiniz.

4. Son olarak bilgisayarı yeniden başlatın.

5. Bilgisayarınız yeni ekran kartıyla sorunsuz bir şekilde açılır ve monitöre görüntü gelirse, gerçekten de ekran kartınızda sorun var demektir. Aksi takdirde monitör arızalıdır. Bu durumda yapmanız gerekenleri ilerleyen sayfalarda okuyabilirsiniz.

Onboard ekran kartı arızalı ise ne olacak?
Birçok modern anakart üzerinde entegre ekran kartları bulunur. şayet bu Onboard ekran kartı arızalanırsa, yeni bir anakart satın almak zorunda kalmazsınız.

Bir bilgisayarda normalde birden fazla ekran kartı aynı anda kullanılamaz. Ancak Windows 98’den itibaren sistemde birden fazla ekran kartı kullanılmasını mümkün kılan çoklu monitör çözümleri mevcut. Ancak bunlar da uygun şartlar altında bağlanabiliyorlar. Bu nedenle yeni bir ekran kartı takılırken, Onboard kartın mutlaka kapatılması gerekmektedir.

DİKKAT! Sahip olunan chipsete bağlı olarak sadece bir PCI ekran kartının kullanılması mümkündür. Bu konu ile ilgili daha ayrıntılı bilgiyi donanımınızın el kitapçığından temin edebilirsiniz.

Onboard ekran kartını anakart üzerindeki bir jumper veya DIP şalteri yardımıyla devre dışı bırakabilirsiniz. Bununla ilgili daha ayrıntılı bilgi için kullanım kitapçığına göz atın.

Yeni ekran kartı boş bir yuvaya yerleştirilebilir. Başka bir şey yapmaya gerek yoktur. Ekran kartı çalışırsa, onboard kart arızalı demektir. Onboard kartın tamir edilmesi mümkün olsa bile pahalı olacağı için işlemciyi değiştirmeden yeni bir anakart almak daha akılcı bir çözüm olacaktır.

Onboard grafik kartının arızasının boyutlarına bağlı olarak, devre dışı bırakmanıza rağmen takılan yeni ekran kartının çalışmasında sorunlar olabilir veya hiç çalışmayabilir. Bu durumda yeni bir anakart satın almaktan başka bir çözüm yolu yoktur. Ancak bu tür bir sorunla çok sık karşılaşılmaz.

Bilgisayar Kilitlenmesi
Bilgisayar, hafızayı sayarken kilitleniyor
Bilgisayar, daha önce de bahsedildiği gibi açıldıktan kısa bir süre sonra kendisini test eder. Test sırasında varolan sistem hafızası da sayılır ve basit bir kontrol gerçekleştirilir. Eğer bilgisayarınız sistem hafızasını sayarken kilitleniyorsa, kullandığınız hafıza modüllerinden birinin arızalı olduğunu göz önünde bulundurmalısınız. Kontrol etmek için biraz zaman ayırarak arızalı hafıza modülünü tespit edebilir ve yenisi ile değiştirebilirsiniz. Bunun için en azından iki hafıza Bank’inin (Küme) dolu olması veya bir rezerve modüle sahip olmanız gerekiyor. Yapmanız gerekenleri dört tane 4 MByte SIMM modülünün kullanıldığı bir bilgisayar üzerinde açıklamaya çalışalım:

1. Bilgisayarınızı, uygun araçları kullanarak elektrostatik yüklenmelere karşı koruyun.

2. Bilgisayarınızı kapatın, kasasını açın ve arızalı olması muhtemel ek kartları çıkartın.

3. Bir numaralı kümedeki (ilk küme sıfır numaralıdır, hafıza kümelerinin numaralarını öğrenmek için gerekirse el kitapçığına bakabilirsiniz) hafıza modülünü çıkartın. Bu sırada SIMM çerçevelerindeki çentiklere zarar vermemeye dikkat edin. Aksi takdirde hafıza modülü yerine tam olarak oturmayacak ve bilgisayarın çalışmasını olumsuz yönde etkileyebilecektir.

4. Bilgisayarı yeniden başlatın. POST, 4 MByte’ın eksik olduğunu fark edecek ve bir hata mesajı verecektir.

5. Bilgisayarın Setup’ını açın. BIOS uygun değişiklikleri kendisi yapmadıysa, hafıza ayarlarını yenileyin. Hafıza büyüklüğü ile ilgili seçenekler genellikle STANDART CMOS SETUP başlığı altında bulunurlar. BIOS’u SAVE&EXIT (veya benzeri bir) komutunu kullanarak terk edin.

6. Eğer sistem açıldıktan sonra bir hata mesajı ile karşılaşmazsanız arızalı modül bir numaralı kümede demektir.

7. Bilgisayarı kapatın. şimdi sıfır numaralı kümeden bir modül çıkartın ve bunu diğer SIMM’lerin yanına koymayın. şimdi bir numaralı kümeden bir SIMM modülü alın ve bunu biraz önce boşalttığınız alana yerleştirin.

8. Bilgisayarı yeniden başlatın. Eğer hafıza sayımı sırasında sorun çıkmazsa bir sonraki modülü de yerleştirin.

9. Arızalı modülü bulana kadar bu işlemi gerçekleştirin. Aynı anda birden fazla SIMM modülünün arızalanması, mümkün olmasına rağmen çok sık karşılaşılan bir durum değildir.

PS/2 SIMM veya SDRAM gibi hafıza modüllerinin kullanıldığı sistemler için de yukarıda anlatılan işlemleri, tabii ki o kadar fazla modül denemek zorunda kalmadan uygulayabilirsiniz.

İPUCU! Yeni bir hafıza modülü takmadan önce o kadar kullandıklarınızın Parity Check fonksiyonun bulunup, bulunmadığından emin olmalısınız. Eğer Parity Check fonksiyonuna sahip değillerse değişikliği nispeten daha ucuza mal edebilirsiniz. Ancak bilgisayarınızda bu tür hafıza modülleri bulunuyorsa, yeni alacağınız ürünlerde de aynı özelliği aramalısınız.

Disket Sürücü ArızalarıDisket sürücüleri günümüzde uzun seneler sorunsuz bir şekilde çalışmak üzere uygun hale getirilmişlerdir. Disket sürücünün çalışmasında karşılaşılan sorunların nedenleri muhtemelen farklı olacaktır.
Genellikle, bilgisayarın kasasının içinde çalıştıktan sonra disket sürücünün ışığı devamlı yanmaya başlarsa sürücü kablosunu çıkartmış olabilirsiniz. Çalışırken muhtemelen disket sürücüyü çıkarmak zorunda kalmış ve daha sonrada kablosunu ters takmış olabilirsiniz. Bunun sonucunda da sürücünün ışığı devamlı yanacaktır.
Seyrek karşılaşılan bir durum da olsa disket sürücünüz arızalanmış olabilir. Arızanın kaynağını tek başınıza tespit edebilirsiniz.
1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın.
2. Veri kablosunun takılı olup olmadığını kontrol edin. Muhtemelen kontrolör veya sürücü tarafındaki ucu çıkmıştır.
3. Eğer bilgisayarın içerisinde çalıştıysanız, veri kablosunun doğru takılıp takılmadığını kontrol etmelisiniz. Renkli kablonun bir numaralı pin’e takılı olması gereklidir.
4. Eğer arıza kablonun takılması ile ilgili değilse çalıştığından emin olduğunuz bir disket sürücü temin edin. Örneğin, bir tanıdığınızın sürücüsünü geçici olarak alabilirsiniz.
5. Yeni sürücü sorunsuz bir şekilde çalışıyorsa, kendi disket sürücünüz arızalı demektir ve tamir edilmesi mümkün değildir. Eğer diğer sürücü de çalışmıyorsa, kontrolörde sorun var demektir.

Disket kontrolörü arızalı ise ne yapılabilir?
Tabii ki yeni bir tane edinilmesi gereklidir. Ancak yeni bir disket kontrolörü tek başına alınamaz. Bir kontrolör kart üzerinde sabitdiskler için ek bir veya iki bağlantı ve genellikle paralel ve seri bağlantı noktaları bulunur. Ayrıca bir joystick bağlantı noktası da bulunabilir.

Anakart üzerinde disket kontrolörü
Hemen tüm anakartlar üzerinde entegre disket kontrolörü bulunur. Eğer sadece disket sürücü arızalı ise ve buna karşılık sabitdiskler sorunsuz bir şekilde çalışıyorsa, satın alabileceğiniz en ucuz kontrolör kartını temin etmelisiniz. Üzerindeki diğer bağlantı noktalarına muhtemelen ihtiyacınız olmayacaktır.
1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın.
2. Anakartın el kitapçığından, Onboard disket kontrolörünün bir Jumper yardımıyla mı yoksa BIOS üzerinden mi kapatılacağını kontrol edin. Gerekirse Jumper’ı çıkartarak disket kontrolörü kullanılmaz hale getirin.
3. Satın aldığınız yeni karttaki kullanmayacağınız tüm bağlantı noktalarını kapatın. Bu ayarı nasıl yapacağınızı kullanım kitapçığında bulabilirsiniz. Alternatif olarak bir tanıdığınızdan yardım isteyebilir veya istediğiniz ayarları satın aldığınız yerin yapmasını sağlayabilirsiniz.
4. Kartı boş bir slota yerleştirin ve disket sürücüyü de bu karta bağlayın.
5. şimdi bilgisayarı çalıştırın.
6. Anakart üzerindeki disket kontrolörünün BIOS Setup’tan kapatılması gerekiyorsa, bilgisayar açılırken BIOS Setup’ı çalıştırın ve uygun seçeneği kullanarak kontrolörü kapatın. Yaptığınız değişikliği kaydederek Setup’tan çıkın ve bilgisayarı yeniden başlatın.
7. Disket sürücünüz yeni kontrolör sayesinde yeniden çalışacaktır.

Disket kontrolörü harici bir kart üzerinde
Bu durumda kart üzerinde bulunan diğer bağlantı noktalarının çalışması bir işinize yaramayacaktır. Piyasada sadece, üzerinde mümkün olan tüm bağlantı noktalarının bulunduğu kombi kartlar bulunur. Bunun için anakartınızın Bus System’ine uygun bir kontrolör edinin. Bunun için anakartınıza uygun olarak PCI veya ISA veri yollarını kullanan kartları tercih edebilirsiniz.
1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın.
2. Arızalı kontrolör kartındaki tüm kabloları sökün ve kartı çıkartın.
3. şimdi yeni kartı takın ve kullandığınız tüm sürücüleri yeni karta bağlayın. Hangi kablonun hangi bağlantı noktasına takılacağını cihaz ile beraber verilen kullanım kitapçığından öğrenebilirsiniz. Normalde renkli kablonun bir numaralı Pin’e bağlanması gereklidir.
4. Bilgisayarı yeniden çalıştırın ve tüm sürücülerin ve bağlantı noktalarının sağlıklı bir şekilde çalışıp çalışmadığını kontrol edin. Her şeyin yolunda olması gereklidir.

Yanlış ve eksik komut işlemcisi
Bilgisayarın açılışı sırasında IO.SYS, MSDOS.SYS ve COMMAND.COM dosyaları arka arkaya yüklenirler. Eğer, “Yanlış veya eksik komut işlemcisi” hata mesajı ekrana gelirse, işletim sistemi COMMAND.COM dosyasını bulamıyordemektir. Bu dosya genellikle yanlışlıkla silinmiş de olabilir. Ancak bu dosyanın bir virüs tarafından silinmiş olabileceğini de göz önünde bulundurmalısınız.
1. Windows başlangıç disketini sürücüye takın ve bilgisayarı yeniden başlatın, yani reset düğmesine basın veya bilgisayarı kapatıp, yeniden açın.
2. Bilgisayar disketten açıldığı zaman COMMAND.COM dosyasını COPY komutunu kullanarak sabitdiske kopyalayın. Bunun için “copy command.com c:” komutunu yazın ve [Enter] tuşuna basarak çalıştırın.
3. Daha sonra üzerinde güncel bir antivirüs yazılımı bulunan bir disket yerleştirin ve sabitdiskinizi virüs taramasından geçirin.
4. Eğer virüs bulunmazsa, bilgisayarınızı alıştığınız gibi tekrar sabitdiskten çalıştırabilirsiniz. Aksi takdirde ilk olarak virüsü temizlemelisiniz.
Eğer NDOS.COM veya 4DOS.COM gibi alternatif bir komut işlemcisini kullanıyorsanız, COMMAND.COM dosyası yerine daha önce kullandığınız komut işlemcisini sabitdiske kopyalamalısınız.

Hata Mesajları
Bilgisayar mesajı: INSERT BOOTDISK, PRESS ANY KEY
Bu durumda sabitdisk üzerinde işletim sistemi bulunamamıştır. İşletim sistemine ait bir dosyayı (örneğin, IO.SYS, MSDOS.SYS) silmiş olabilirsiniz veya sabitdiskin açılış sektörü arızalanmıştır. Bu hata mesajının nedeni bir virüs de olabilir.
1. İlk olarak bilgisayarı bir kez daha kapatın.
2. İlk yardım veya Windows açılış disketini sürücüye yerleştirin ve bilgisayarı tekrar çalıştırın.
3. Bilgisayar disketten açıldıktan sonra A: sürücüsünü gösteren DOS komut satırı ekrana gelecektir. şimdi “sys C:” yazın ve bu sürücüye geçmek için [Enter] tuşuna basın. Bu sayede sabitdiske yeni bir açılış sektörü yazılacak ve sistem dosyaları yeniden yükleneceklerdir.
4. şimdi, üzerinde DOS anti virüs yazılımı bulunan bir disket yerleştirin ve sabitdiski tarayın.
5. Eğer virüs bulunamazsa, bilgisayarınızı artık sabitdiskten çalıştırabilirsiniz. Aksi takdirde sisteminizdeki virüsü temizlemelisiniz.

Bilgisayar mesajı: NON SYSTEM DISK
Bu mesaj, A sürücüsünde bir disket bulunduğu zaman ekrana gelir. Yapmanız gereken tek şey disketi çıkartmak ve bilgisayarı yeniden çalıştırmaktır.
Eğer bilgisayarınızın açılış sırasında ilk olarak sabitdiskle çalışmasını istiyorsanız, “A:, C:” şeklinde olan BIOS’daki açılış sırasını “C:, A:” olarak değiştirmelisiniz. Bilgisayar, ancak bu değişiklikten sonra sabitdiski kullanarak açılacaktır. Bunun için aşağıdaki işlemleri uygulayın:
1. Bilgisayarı yeniden başlatın ve BIOS Setup’ı açın.
2. Aradığınız özelliği ADVANCED CMOS SETUP menüsü altında bulabilirsiniz. Açılış sırasını SYSTEM BOOT UP SEQUENCE satırından değiştirebilirsiniz. Aşağı yukarı ok tuşlarını kullanarak bu seçeneği işaretleyin ve [Page Up] ve [Page Down] tuşlarını kullanarak istediğiniz açılış sırasını belirleyin.
3. Yaptığınız değişiklikleri kaydedin ve BIOS’dan çıkın. Bunun sonucunda bilgisayar yeniden başlatılacak ve sürücü içerisinde bir disket unutsanız dahi sizi rahatsız etmeyecektir.

Bilgisayar mesajı: C: DRIVE ERROR
BIOS Setup’ındaki sabitdisk bilgileri yanlış girilmiştir. Bunun sonucunda açılış sırasında bir dizi hata mesajı ekrana gelir:
C: DRIVE ERROR
71 Press<F1> to Resume
İşletim sistemi yok
Sistem yok veya sürücü hatası
Değiştirin ve herhangi bir tuşa basın
Dikkat! Veri kaybı tehlikesi!
CMOS Setup’da yanlış sabitdisk parametreleri girilmişse, FORMAT komutu çalıştırıldığı zaman sabitdisk de yanlış parametreler kullanılarak biçimlendirilecektir. Bu, eğer bilgisayarınızda 20 GByte’lık bir disk mevcutsa ve CMOS Setup’da bu disk 10 GByte görülüyorsa, sabitdiskiniz sadece 10 GByte’lık bir disk olarak biçimlendirilecektir. Bunun sonucunda disk üzerindeki veriler tamamen kaybedilir. Yukarıda anlatıldığı gibi ilk olarak BIOS’daki sabitdisk parametrelerini kontrol edin ve gerekli değişikleri yapın. Sabitdiskiniz bundan sonra sorunsuz olarak çalışacaktır.

Bilgisayar mesajı: CONTROLLER FAILURE, HARDDISK FAILURE veya HDC FAILURE
HDC, Hard Disk Controller ifadesinin kısaltmasıdır. Bu hata mesajı normalde arızalı bir sabitdisk anlamına gelir. Ancak hata, arızalı bir sabitdisk kontrolörü veya daha da kötüsü (ancak seyrek karşılaşılan bir durumdur) arızalı bir anakart anlamına da gelebilir.
1. Bilgisayarınızı tekrar kapatın ve açın. Eğer aynı hata mesajı bir kez daha ekrana geliyorsa, ciddi bir donanım arızası ile karşı karşıyasınız demektir.
2. Bilgisayarın kasasını açın ve sabitdisk kontrolörün yuvasına tam olarak oturup, oturmadığını kontrol edin. Eğer şanslıysanız sorunu bu şekilde çözebilir ve bilgisayarı yeniden başlatabilirsiniz.
Eğer hata mesajı halen ekrana geliyorsa, sorunun kaynağı biraz önce de söylendiği gibi kontrolör, sabitdisk veya anakart olabilir. Disket sürücü kontrolörünün, sabitdisk kontrolörü ile yan yana bulunduğu kombi kartlarda ise birinin arızası diğerini etkilemeyebilir. Yani sistemi disket sürücü ile açmak halen mümkün olabilir.

Sabitdiski kontrol etmek
Biraz zahmetli olmasına rağmen oldukça kolay bir işlemdir.
1. Bilgisayarın kasasını açın.
2. Sabitdiski bulunduğu yerden çıkartın.
3. Tüm kablolarını tekrar takın.
4. Sabitdiski elinizde tutun ve bilgisayarınızı çalıştırın. Bu sırada, sabitdisk motorunun çalışıp, çalışmadığını kontrol edin.
5. Eğer motor çalışıyorsa, bir sonraki bölümden okumaya devam edin.
6. Ancak motor çalışmıyorsa, sabitdiskin güç kablosunu başka bir sürücününkiyle değiştirin. Eğer motor çalışmaya başlarsa, sorun güç kablosundan kaynaklanıyor demektir. Bunun için boşta bir kabloyu kullanmaya devam edebilir veya bir Y adaptörü yardımıyla başka bir güç kablosunu çoğaltabilirsiniz.
7. Buna rağmen disk çalışmıyorsa, arızalanmış ve yenisi ile değiştirilmesi gerekiyor demektir. Verilerin yedeklenmesi ise bu durumda mümkün olmayacaktır.

Tek bir sabitdiskiniz varsa
1. Eğer sabitdiskteki verilerin üzerine henüz hiç bir şey yazılmadıysa, bilgisayarı çalıştırın ve açılış sırasında BIOS Setup’ına geçin.
2. Sabitdiske ait Standart Setup’taki bilgileri not edin.
3. Sabitdiskinizi bir başka bilgisayara, örneğin bir tanıdığınızın bilgisayarına takın. Buradaki BIOS Setup’a da sabitdiskinize ait doğru bilgileri tabii ki girmelisiniz. Diskinizi, diğer aygıtlar ile zamanlama problemini aşmak için tek bir sürücü olarak kurun.
4. Eğer sabitdiskiniz çalışırsa, sorun kontrolör kartı veya anakarttan kaynaklanıyor demektir.

Birden fazla sabitdiskiniz varsa
1. Arızalı olduğunu düşündüğünüz sabitdiski, eğer ilk disk olarak tanımlanmadıysa, BIOS Setup’tan ilk olarak işaretleyin. Diğer diskleri ise BIOS’dan silin. Ancak daha önce söz konusu disklerin bilgilerini, ileride doğru girebilmek için not etmelisiniz.
2. IDE kontrolördeki tüm cihazları (sabitdisk, CD-ROM sürücü) çıkartın.
3. Sadece arızalı olduğunu düşündüğünüz sabitdisk takılı kalsın. Bu disk EIDE kontrolörlerden birinde Primary, yani birincil disk olarak bulunmalıdır. Hangi bağlantı noktasının birincil olduğunu anakartın kitapçığından öğrenebilirsiniz.
4. Sabitdisk de üzerindeki Jumper yardımıyla Master veya Single olarak ayarlanmalıdır. (Bunun için disk üzerindeki açıklamalara bakabilirsiniz.) Buna, disk ilk sürünüz olarak kurulmadığı zaman özellikle dikkat etmelisiniz.
5. Bilgisayarı yeniden başlatın.
6. Eğer sabitdiskiniz çalışıyorsa, arıza başka bir diskten de kaynaklanıyor olabilir. Bu durumda yukarıdaki işlemleri diğer diskler için de uygulamalısınız.
7. Eğer bilgisayarınız hiçbir disk ile çalışmazsa, sorun kontrolör veya anakarttan kaynaklanıyor olabilir. Aynı anda birden fazla diskin arızalanması ihtimali ise neredeyse imkansızdır.

Sabitdisk kontrolörünü test etmek
Bu da tek başınıza rahatlıkla gerçekleştirebileceğiniz çok basit bir kontrol işlemidir.
Harici kontrolör kartına sahipsiniz.
1. Kontrolör kartınızı test etmek için yeni bir sabitdisk kontrolörüne ihtiyacınız olacak. Eğer başka bir kontrolör kartına sahip değilseniz, (zaten kimin iki tane kartı olabilir ki!), kısa bir süre için size verebilecek bir tanıdığınızdan yardım isteyebilirsiniz. Ancak bu kartın da bilgisayarınızın Bus System’ine (ISA, PCI, EISA) uygun olmasına dikkat etmelisiniz.
2. Kontrolör kartınızı yenisi ile değiştirin. Kartın ayarlarının yapılmasına gerek yoktur.
3. Sabitdiskinizi ve disket sürücünüzü bu karta bağlayın ve bilgisayarınızı yeniden başlatın.
4. Bilgisayarınız sorunsuz bir şekilde açılırsa, arızayı tespit ettiniz demektir.

Anakarta entegre bir kontrolöre sahipsiniz
1. Eğer bilgisayarınızdaki kontrolör anakart üzerinde entegre bir şekilde bulunuyorsa, ödünç aldığınız kartı takmadan önce bu parçayı kapatmalısınız. Bunun için normalde anakart üzerinde bir Jumper veya DIP şalteri bulunabilir. Bazı modern bilgisayarlarda ise kontrolörü BIOS Setup’tan kapatabilirsiniz. Bu kontrolörü nasıl kapatabileceğinizi ise anakartın kitapçığından öğrenebilirsiniz.
2. Sabitdiskinizi ve disket sürücünüz bu karta bağlayın ve bilgisayarınızı yeniden başlatın.
3. Eğer her şey yolunda giderse, kendinize yeni bir kontrolör satın almalısınız. Tamir edilmesi mümkün olmayacağı için, anakartınız üzerindeki arızalı kontrolörün kapalı kalması gereklidir.

Joystick ve Game Sorunları
--------------------------------------------------------------------------------

Oyunlar ve test programları joystick bulamıyor
Joystick kullanımı genellikle böyle başlar. Kurulu bir ses kartı veya ayrı bir Gameport var ve joystick çalışmıyor. Burada ilk olarak joystick’in doğru bağlanıp bağlanmadığı kontrol edilmelidir. Muhtemelen bilgisayar bağlantısını sağlayan kablosu çıkmıştır.
Eğer bağlantılarda sorun yoksa hemen ardından Gameport’un etkinleştirilip etkinleştirilmediğini kontrol etmelisiniz. Bu durum seri veya USB bağlantı noktasını kullanan cihazlar için geçerli değildir. Modern ses kartlarındaki Gameport’lar yazılımsal olarak etkinleştirilebilirler. Bunun için ilgili seçeneği Aygıt Yöneticisi’nden kontrol etmelisiniz:
1. BAŞLAT/AYARLAR/DENETİM MASASI komutunu kullanarak Denetim Masası’nı açın.
2. Burada bulunan SİSTEM simgesine çift tıklayın ve ekrana gelen penceredeki Aygıt Yöneticisi kartını etkinleştirin.
3. Aygıt listesindeki SES, VİDEO VE OYUN KUMANDALARI başlığını seçin ve üzerine çift tıklayın. Bunun sonucunda yeni bir liste ekrana gelecektir. Buradaki Gameport ile ilgili kaydı bulun ve seçin. Eğer kaydın önünde kırmızı bir çarpı veya sarı bir ünlem işareti varsa Gameport devre dışıdır. şimdi ÖZELLİKLER düğmesine tıklayın.
4. Eğer Gameport kaydının önünce kırmızı bir çarpı işareti varsa yapmanız gereken tel şey AYGITI ETKİNLEşTİR düğmesine tıklamak veya bu düğme bulunmuyorsa BU DONANIM PROFİLİNDE DEVREDEN ÇIKAR seçeneğindeki işareti kaldırmalısınız.
Eğer joystick hala çalışmıyorsa Gameport, üzerinde bulunduğu kartta fabrika çıkışı olarak devre dışı bırakılmıştır ve kullanılabilmesi için muhtemelen bir jumper ayarının yapılması gereklidir. Bu durumu kontrol etmek için aşağıdaki işlemleri gerçekleştirin:
1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın.
2. Gameport’un üzerinde bulunduğu kartı çıkartın.
3. Kartın kullanım kitapçığına bakın ve gerekirse kartın üzerindeki jumper ayarlarını değiştirin.
Kartı yeniden takın, bilgisayarı başlatın ve joystick’in çalışıp çalışmadığını yeniden kontrol edin.

Gameport sayısı birden fazla mı?
Günümüzde ses kartları haricinde, kombi denetleyiciler olarak adlandırılan çeşitli kartların üzerinde de Gameport bulunuyor veya üzerinde sadece Gameport bulunan 8 Bit’lik kartlar bilgisayarlarda kullanılabiliyor. Bu nedenle bilgisayarınızda birden fazla Gameport bulunabilir. Taktığınız joystick’in tanınmamasının bir nedeni de bu olabilir.
İlk olarak söz konusu Gameport’lardan birinin etkinleştirilip etkinleştirilmediğini kontrol edin. Bunun için jumper konfigürasyonunun nasıl yapılabileceğini ise kartın kullanım kitapçığından öğrenebilirsiniz. Eğer gerekirse söz konusu Gameport’lardan birini mutlaka etkinleştirin.
Eğer sahip olduğunuz Gameport’lardan en az bir tanesinin etkinliğinden eminseniz aynı zamanda bu Gameport’un aktif tek port olup olmadığını da kontrol etmelisiniz. Eğer yanlışlıkla birden fazla Gameport etkinleştirilirse bunlardan hiç biri çalışmayacaktır. Eğer bilgisayarınızın kendisi ayrı bir Gameport’a sahipse ve ses kartının üzerinde de ek bir Gameport bulunuyorsa söz konusu portlardan bir tanesi mutlaka devre dışı bırakılmalıdır. Bunun için ses kartının kullanım kitapçığını incelemelisiniz.
1. Kontrol için bilgisayarınızı kapatın ve bilgisayarın kasasını açın.
2. Üzerinde Gameport (15 kutuplu bir Sub-D yuvası) bulunan kartları çıkartın. Modern, jumper bulundurmayan kartlardaki Gameport’lar yazılımsal devre dışı bırakılabilirler. Yazılımsal olarak nasıl devre dışı bırakılabileceğine daha önce değinmiştik.
3. Kartın dokümantasyonuna bakarak her bir Gameport için geçerli olan jumper yerleşimini kontrol edin. Üzerindeki jumper’ların görevlerini yine kart üzerinde bulunan açıklamalardan öğrenebilirsiniz.
4. Bilgisayarınızdaki Gameport’ları sadece bir tanesi etkin olacak şekilde ayarlayın.
5. Kartları yeniden takın, bilgisayarı çalıştırın ve joystick’in çalışıp çalışmadığını kontrol edin.

Gameport etkinleştirilmesine rağmen joystick tanınmıyor
Bazı programlar bir Gameport’un tanımlanması için gerekirse takılı olan joystick’i sorgulamak yerine konfigürasyon Bit’inin BIOS değişkenlerinde kullanılıp kullanılmadığınız kontrol ederler. BIOS, bilgisayarın açılışı sırasında Gameport’u tanımlamazsa, ki bu durumla özellikle AT kartlarda karşılaşılır, söz konusu değişkendeki ilgili Bit de kullanılmaz. Bir çok AT BIOS versiyonları Gameport’u sorgulama çabasına girmezler bile.
Eğer kullandığınız yazılım bir Gameport’un yüklü olup olmadığını sadece bu Bit üzerinden kontrol ediyorsa oyuna zaten yenik başladınız demektir. Bu durumda takılı bir joystick de kullanılamaz. Bu durum bir çok sistem bilgisi görüntüleme aracı tarafından, bunlar söz konusu konfigürasyon Bit’lerini devamlı kontrol ettikleri için rahatlıkla ekrana getirilebilir.
Oyunlar normalde direkt olarak joystick’e eriştikleri ve konfigürasyon Bit’lerini kullanmadıkları için söz konusu sorunla özellikle oyunlarda çok seyrek karşılaşılır.

Klavye Sorunları

--------------------------------------------------------------------------------

Klavye ile ilgili sorunlar
Klavye, bilgisayarın hala en önemli giriş cihazıdır ve klavye olmayan bir bilgisayar düşünülemez. Bilgi girmek için en çok kullanılan cihaz klavyedir ve bu durum gelecekte de değişmeyecek. Klavyenin çalışmaması, arızalı bir işlemci ile hemen hemen aynı derece önemlidir. Ancak buradaki tek fark maliyetlerde ortaya çıkar.

Bilgisayar açılışta “Keyboard Error” mesajı veriyor
Bilgisayar, açılış sırasında klavyenin varlığını ve sorunsuz bir şekilde çalışıp çalışmadığını da kontrol eder. Klavyenin üzerindeki ışıkların, diğer bir değişle LED’lerin, bilgisayar açılırken kısa bir süre yanıp söndükleri dikkatinizi muhtemelen çekmiştir. BIOS, bu esnada klavyeyi tespit eder ve klavye denetleyicisini de test eder. Eğer bilgisayar bu aşamaya kadar sorunsuz geldiyse klavyeniz çalışıyor demektir.
Ancak bilgisayarın açılışının yarıda kesilmesi ve “Keyboard Error” veya “Keyboard Failure” gibi bir hata mesajının ekrana gelmesi ile de karşı karşıya kalabilirsiniz. Bu, klavyeniz ile ilgili bir sorun olduğu anlamına gelir.
Klavyenin kilitli olup olmadığını kontrol edin. Bir çok bilgisayar, kilitli klavyelere karşı yukarıda anlatıldığı gibi tepki verir.
Klavye uzatması kullanıyorsanız klavyeyi bir de uzatma olmadan deneyin. Muhtemelen uzatma arızalanmıştır.
Klavyenin fişinin tam olarak oturup oturmadığını kontrol edin. Bunun için fişini çıkartın ve daha sonra bilgisayara tekrar takın. Eğer sorun bundan kaynaklanıyorsa, klavye tekrar kullanılabilir hale geldiği zaman bilgisayar bir uyarı sesi çıkaracaktır. Eğer bilgisayar herhangi bir ses çıkarmazsa durum daha kötü demektir.
Bir PS/2 fare ve yine PS/2 bağlantı noktasına sahip bir klavyeniz var ve bu giriş cihazlarını bilgisayar yeni mi bağladınız? Bu durumda cihazları takarken yanlışlıkla birbirlerinin bağlantı noktalarını kullanıp kullanmadığınızı kontrol edin.

Klavye mi arızalı?
Eğer başka bir klavye kullanma imkanınız varsa bilgisayarınızın bu klavye ile çalışıp çalışmadığını kontrol edin. Eğer söz konusu klavye sorunsuz çalışıyorsa klavyeniz tabii ki arızalı demektir. şu anda 10 $’dan başlayan fiyatlarla zevkinize veya kesenize uygun bir klavye satın alabilirsiniz.
Eğer klavye kablosu kesildiyse veya klavye denetleyiciniz arızalı ise kendiniz de tamir etmeyi deneyebilirsiniz. Ancak yeni bir kablo ve fişine (arızalı klavyenin fişi ir daha kullanılamaz) ödeyeceğiniz para ile yeni bir klavye satın alabileceğinizi de göz önünde bulundurmalısınız. Yeni bir denetleyici yerine klavye almanız daha faydalı olacaktır.
Eğer diğer klavye de çalışmayı ret ediyorsa sorun bilgisayarınızın anakartından kaynaklanıyordur. Aşağıdaki bölümlerde bu konu hakkında daha ayrıntılı bilgi edinebilirsiniz.

Klavye sigortası mı arızalı?
Eğer anakartınızın garantisi devam ediyorsa şimdi değineceğimiz, ciddi olabilecek bu sorun kaynağını ortadan kaldırmak için kendi başınıza bir işlem yapmamalısınız. Klavye bağlantı noktası, anakartı korumak amacıyla bir sigorta ile donatılmıştır. Bu sigorta sayesinde klavyenin 5 V’luk besleme gerilimi aşırı yüklenmeye karşı korunur. Klavyenin tamamen kullanılamaz (Klavye üzerindeki tüm ışıklar sönükse) hale gelmesinin nedeni söz konusu sigortanın arızalanması olabilir. Bu, 5 V’luk gerilimin topraklanarak basit bir şekilde ölçülmesi ile tespit edilebilir. Klavyenin fiş yerleşimini kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Eğer bu gerilim elde edilemiyorsa söz konusu lehimlenmiş sigorta arızalı olabilir. Modern anakartlar SMD olarak adlandırılan özel sigortalar bulunur ve bu sigortanın yetkili bir servis tarafından değiştirilmesini sağlamalısınız.

Klavye BIOS’u mu arızalı?
Eğer klavye çıkışında 5 V’luk besleme gerilimini ölçebiliyorsanız sorunun klavye BIOS’u olabilir. Burada 40 ayaklı bir IC, modern anakartlarda bu lehimlenmiş olarak bulunur, söz konusudur. Bu nedenle söz konusu BIOS’un değiştirilmesi genellikle mümkün olmaz. Bu durumda klavyenizi değiştirmek zorundasınız.

USB klavye çalışmıyor
Anakartın BIOS versiyonuna bağlı olarak USB klavye kullanarak BIOS ayarlarına ulaşmak mümkün olmayabilir. Klasik bir klavyeyi bir USB versiyonu ile değiştirebilmek için BIOS’un sadece normal USB desteği yeterli değildir. BIOS’un ayrıca USB klavyeyi de (Legacy Support) desteklemesi gereklidir. USB klavye kullanarak bilgisayarın BIOS’una erişmek ancak bu fonksiyon sayesinde mümkün olur. Bu desteği etkinleştirmek için ilk olarak klasik bir klavye ile BIOS ayarlarını açmalısınız. İlgili seçenek CHIPSET FEATURES OPTIONS (Award) veya ADVANCED CONFIGURATION SETUP (AMI) menülerinde bulunur. Bunun için kullanılan seçeneğin ismi USB KEYBOARD SUPPORT olabilir. USB klavye desteğini etkinleştirmek için söz konusu seçeneğin değerini ENABLED olarak değiştirin.
BIOS’unun özel bir USB klavye desteğine sahip değilse BIOS ayarlarında değişiklik yapmak için elinizin altında devamlı olarak klasik bir klavye bulundurmak zorundasınız.

Tuşlar yanlış yorumlanıyor
Siz, [K] tuşuna bastınız ancak bilgisayar ekrana “4” yazdı. Bu tür yanlışlıklar ile çok seyrek ortaya çıkar ve bu sorun özellikle çok sık yaşanmadığı için kullanıcının şaşırmasına neden olabilir.

Yazılımda mı sorun var?
İlk olarak, söz konusu sorunun diğer yazılımlarda da ortaya çıkıp çıkmadığını kontrol edin. Eğer bu durum ile sadece tek bir programda karşılaşıyorsanız kullanım kitapçığına göz atabilir veya bir programlama hatası olup olmadığını öğrenmek için üreticinin web sayfasına göz atabilirsiniz.

Yanlış veya eksik klavye sürücüsü
Klavyeniz için doğru sürücünün yüklü olup olmadığını Aygıt Yöneticisi’nden kontrol edin.
1. BAŞLAT/AYARLAR/DENETİM MASASI komutunu kullanarak Denetim Masası penceresini açın.
2. Burada bulunan SİSTEM simgesine çift tıklayın ve ekrana gelen penceredeki AYGIT YÖNETİCİSİ kartını etkinleştirin.
3. şu anda kullandığınız klavyenin görüntülenmesi için aygıt ağacındaki klavye simgesine çift tıklayın.
4. Normalde burada standart klavye yüklüdür. Eğer bu kayıt kullandığınız klavye ile uyumlu değilse doğru sürücüyü yüklemek zorundasınız. Gösterilen klavye türünü seçin ve pencerenin altındaki ÖZELLİKLER düğmesine tıklayın.
5. Ekrana gelen penceredeki SÜRÜCÜ kartını etkinleştirin ve buradaki SÜRÜCÜYÜ GÜNCELLEŞTİR düğmesine tıklayın.
6. Uygun klavye türünü seçebilmek için TÜM DONANIMI GÖSTER seçeneğini işaretleyin.
7. Seçtiğiniz klavyeyi TAMAM düğmesine tıklayarak onaylayın. Sürücü yüklendikten sonra Windows’un yeniden başlatılması gereklidir.

Mause (Fare) Sorunları

--------------------------------------------------------------------------------

Fare çalışmıyor
Giriş cihazlarının listesinde klavyenin hemen arkasından fare gelir. Programların fare ile kullanılmak üzere hazırlandığı Windows veya OS/2 gibi grafik kullanıcı ara yüzlerine sahip işletim sistemlerinde farenin olmadığı düşünülemez. Bu “kemirgen” görevini yerine getirmezse grafik uygulamalarda çalışmak bir işkenceye dönebilir.

Tamamen devre dışı: Fare görevini ihmal ediyor

Fare takılı değil mi?
İlk olarak farenin bilgisayarınıza takılı olup olmadığını kontrol edin. Muhtemelen bağlantı kablosu çıkmıştır.

Doğru bağlantı noktası mı seçili?
Seri bağlantı noktasını kullanan bir fareye sahipseniz cihazın COM1 Veya COM2’ye bağlı olup olmadığını kontrol edin. Bazı fare sürücüleri cihazı ararken sadece bu iki bağlantı noktasını kontrol ederler. Bu durumda farenin COM3 veya COM4 portlarında kullanılması mümkün olmayacaktır.
Eğer iki taneden fazla seri bağlantı noktasına sahipseniz ve hangisinin COM1 veya COM2 olduğunu bilmiyorsanız fareyi sadece diğer bağlantı noktalarında da denemeniz sorunu çözmeniz için yardımcı olacaktır. Ancak bir bağlantı noktasında çalışmazsa sorun başka bir nedenden kaynaklanmaktadır.

PS/2 bağlantı noktası etkin mi?
Windows, PS/2 farenizi tanımıyorsa söz konusu bağlantı noktası BIOS’dan devre dışı bırakılmış olabilir. İlgili seçenek Award BIOS’larında BIOS FEATURES SETUP menüsü altında bulunur. Burada bulunan PS/2 MOUSE FUNCTION CONTROL seçeneğinin değerini ENABLED veya AUTO olarak değiştirmelisiniz. Ancak PS/2 bağlantı noktasının etkinleştirilebilmesi için bazen ana kadar üzerindeki bir jumper da yardımcı olabilir. Bunun için anakartınızın kullanım kitapçığına göz atmalısınız.

Kızıl ötesi bağlantı noktası mı etkiliyor?
Modern anakartlar entegre kızıl ötesi bağlantı noktasına da sahiptirler. Eğer bu bağlantı noktası etkinleştirilirse otomatik olarak COM2 bağlantı noktasını kaynaklarını kullanır. Eğer kızıl ötesi bağlantı noktasını kullanmıyorsanız BIOS’dan devre dışı bırakmalısınız. İlgili seçeneği modern Award BIOS versiyonlarında INTEGRATED PERIPHERALS menüsü altında bulabilirsiniz. Burada UART2 MODE seçeneği bulunur. Bunun değerini STANDART olarak değiştirirseniz kızıl ötesi bağlantı noktası ile ilgili tüm ayarlar da buna bağlı olarak değişecektir. Ancak tüm BIOS versiyonları bu seçeneğe sahip değildir. Muhtemelen karşılaşabileceğiniz diğer bir seçenek olarak UART2 USE INFRARED seçeneğinin değerini de DISABLED olarak değiştirmelisiniz.

Kullandığınız bağlantı dönüştürücüsü doğru mu?
Eğer PS/2 farenizi seri bağlantı noktasına bağlamak için beraberinde sunulan dönüştürücüsünü kullanmazsanız sorunlar ile karşılaşabilirsiniz. Logitech ve Microsoft’un fareleri başka üreticilerin dönüştürücüleri ile çalışmıyorlar.
Eğer anakartınızın üzerinde sabit bir PS/2 bağlantı noktası yoksa ve bunun yerine sadece bir bağlantı için bir kablo uzatması kullanılıyorsa yanlış bir dönüştürücü söz konusu olabilir.Anakartlar üzerindeki bağlantı yerleşimi için her üretici kendi tekniklerini kullanır ve bu nedenle fişin sadece fiziksel olarak uygunluk göstermesi tek başına yeterli değildir. Mutlaka cihazın orijinal dönüştürücüsünü kullanın ve sahip olduğunuz dönüştürücü üzerinde uygun değişiklikleri yapın. Bağlantı noktasının yerleşimini anakartın kullanım kitapçığında bulabilirsiniz.

Fare yerine klavye kullanmak
Windows aslında fare olmadan da, yani sadece klavye üzerinden kullanılabilir. Ancak tahmin edildiğinden çok daha zor ve karmaşık olabileceği için mecbur kalmadıkça fareden vazgeçmemelisiniz. Ancak fareniz Windows altında çalışmadığı zaman ise hemen vazgeçmeyin ve klavyeyi fare gibi kullanabilmek için gerekli ayarları yapın.
1. Başlat menüsünü açmak için [Ctrl]+[Esc] tuş kombinasyonunu uygulayın.
2. Ok tuşlarını kullanarak AYARLAR öğesini seçin ve [Enter] tuşuna basın. şimdi ekrana gelen alt menüzdeki DENETİM MASASI öğesini de ok tuşları yardımıyla seçin ve bir kez daha [Enter] tuşuna basın.
3. şimdi Denetim Masası penceresi ekrana gelir. şimdi ok tuşlarının yardımıyla ERİŞEBİLİRLİK SEÇENEKLERİ simgesini seçin ve çalıştırmak için [Enter] tuşuna basın.
4. şimdi [Tab] ve ok tuşlarını kullanarak Fare kartını etkinleştirin. Buradaki “Fare Tuşları’nı kullan” seçeneğini işaretlemek için [Alt]+[F] tuş kombinasyonunu uygulayın. şimdi Ayarlar düğmesini etkinleştirmek için [Alt]+[A] tuş kombinasyonunu uygulayın.
5. şimdi ekrana gelen penceredeki “Kısayol kullan” seçeneğini etkinleştirmek için [Alt]+[K] tuş kombinasyonunu uygulayın.Yaptığınız değişikliklerin onaylanması için [Enter] tuşuna iki kere basın.
Klavyenizi artık bir fare gibi kullanabilirsiniz. Bu özelliği istediğiniz etkinleştirmek veya devre dışı bırakmak için [Sol Alt] + [Sol Üst Karakter] + [Num Lock] tuş kombinasyonunu kullanabilirsiniz. Eğer klavye üzerindeki fare fonksiyonları etkinleştirilirse, [Num] tuşunu kullanarak imleç tuşları ile fare hareketi arasında geçiş yapabilirsiniz.
DİKKAT HATA! Bazı Windows versiyonlarında Hızlanmak ve Yavaşlamak için kullanılması söylenen tuşlar değiştirilmiştir. Doğru kombinasyonu aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz.
Fare İşlevi Tuş Yerleşimi Fare imlecini hareket ettirmek Numara bloğundaki oklar ve köşegen hareketleri için [7], [9], [1], [3] Fare imlecini hızlandırmak [Ctrl]+ Numara bloğundaki ilgili tuş Fare imlecini yavaşlatmak [Ctrl]+ Numara bloğundaki ilgili tuş Tek tıklama Numara bloğundaki [5] Çift tıklama Numara bloğundaki [+] Sürükle ve bırak Numara bloğundaki [0] ile seçmek ve yine numara bloğundaki [,] ile hedefe bırakmak

Fare MS-DOS modunda çalışmıyor
Eğer fare sadece DOS altında çalışmıyorsa muhtemelen DOS fare sürücüsü yüklenmemiştir. MS-DOS sürücüsünün, Windows’dakinden farklı olarak ekstra kurulması gereklidir.
1. Bilgisayarı MS-DOS modunda çalıştırın.
2. Daha sonra fare ile beraber verilen kurulum programını çalıştırın ve DOS sürücüsünü yükleyin.
3. Sürücünün çalıştırılması için gerekli olan kayıt kurulum programı tarafından AUTOEXEC.BAT dosyasına eklenir.
4. Sürücünün yüklendikten sonra çalıştırılabilmesi ve farenin MS-DOS modunda kullanılabilmesi için daha sonra bilgisayarı yeniden başlatın.

USB fare MS-DOS modunda çalışmıyor
Bu durumda bir sürücü problemi söz konusudur. Sorunsuz bir sürücü temin etmek için fareyi satın aldığınız mağazaya başvurabilir veya üreticinin web sayfasına göz atabilirsiniz.

Fare imleci atlıyor
Fare imlecinin atlaması sorunu ile klasik, toplu farelerde çok sık karşılaşılır. Bunun nedeni ise cihazın hareketi sağlayan aksamlarının kirlenmesidir. Bu fareler normalde bir mousepad veya düz bir yüzeye sahip olan çalışma masası üzerinde kullanılırlar. Farenin sahip olduğu top cihazın sabit yüzey üzerindeki hareketini, elektronik sinyallere dönüştürülebilmesi için, temas halinde olduğu alıcılara aktarır. Bu sinyaller daha sonra bağlantı noktası üzerinden bilgisayarda yüklü olan sürücüye aktarılır ve daha sonra fare imlecinin hareketine dönüştürülür. Masaüstü ve mousepad’in yüzeyi doğal olarak her zaman temiz olamaz. Bu hareket yüzeylerindeki tozlar ve saçlar farenin konumunun belirlenmesi için kullanılan hareketli disklere birikirler ve zamanla bu mekanik aksamın çalışmasına engel olurlar.
Ayrıca söz konusu hareketli disklerin plastik aksamları da aşınarak kayganlıklarını zaman içerisinde kaybederler ve bunun sonucunda diskler yüzde yüz potansiyelle dönemezler. Fareyi temizlemek için altındaki kapağı açarak içerisindeki topu çıkartabilir ve topun üzerindeki tozları ve hareketli disklerde birin pislikleri bir, cımbız yardımıyla alabilirsiniz.

Parolayı Unutmak

--------------------------------------------------------------------------------

Aslında kullanıcıdan kaynaklanan ve BIOS ile ilgili bir sorun olmamasına rağmen, bu noktada söz konusu problemin çözümünün de açıklanmasında fayda var. BIOS parolası da diğer bilgileri ile beraber CMOS RAM’de saklanırlar. Eğer BIOS ayarlarına erişim parola ile koruma altına alındıysa, bu parolanın unutulması oldukça rahatsız edicidir, ki bunun sonucunda BIOS ayarlarına normal yoldan erişmek mümkün olmaz.

BIOS üreticileri, ayarlara ulaşabilmek için genellikle ana parola biçiminde bir arka kapı bırakmışlardır. AWARD BIOS kullanıcıları ana parola olarak aşağıdaki ifadeleri kullanabilirler:
01322222, 589589, aPAf, ?award, award, award_sw, AWARD_SW, award_ps, aLLy, biostar, BIOSTAR, condo, HLT, j256, j262, j322, lkwpeter, LKWPETER, SKY_FOX, SWITCHES_SW, Syxz, ttptha, wodj, zjaaadc
Yukarıdaki parolaları girerken küçük ve büyük harflere dikkat etmelisiniz. Ayrıca açılış sırasında Amerikan klavye sürücüsü aktif olacak, yani [y] ve [z] harflerinin yeri değişecektir. Soru işaretini yazmak için de [Shift]+[-] tuş kombinasyonunu kullanabilirsiniz.
Eğer anakartınızın BIOS’unun markası AMI ise ana parola olarak “AMI” veya “A.M.I.” ifadelerini kullanabilirsiniz.

CMOS-RAM’i silmek
Girdiğiniz ana parolalar BIOS ayarlarına ulaşmanızı sağlayamazlarsa, geriye CMOS-RAM’i silmekten başka bir çare kalmıyor. Birçok anakart üzerinde bu işlem için ayrı bir jumper veya DIP şalteri bulunur. CMOS-RAM’i silmek için bazı kartlarda ise sistemi özel bir jumper yardımıyla BIOS ayarlarına kadar kısmen açmak gerekir. Ayrıntılı bilgi için kartın el kitapçığına göz atabilirsiniz.
Yukarıda anlatılan yöntemlerin hiç biri anakartınız için geçerli değilse CMOS-RAM gücünü aldığı pille olan bağlantısını kesebilirsiniz. Eğer bilgisayarınız, anakartın üzerinde ayrı bir yuvada harici bir sistem piline sahipse, söz konusu pili bulunduğu yuvadan çıkartmak ve birkaç dakika bekledikten sonra yerine takmak yeterli olacaktır. Lehimlenmiş bir pilin bağlantılarını ise, açtığınız bir kağıt ataşı yardımıyla kaldırarak kısa bir süre için kesebilirsiniz. Bu, aynı zamanda pilin ömrünü de kısaltacaktır. CMOS-RAM’in gücü kesildiği zaman sadece parola değil, sabitdisk bilgileri gibi diğer tüm BIOS ayarları da silinecektir.

Bilgisayar Hata Sinyalleri

--------------------------------------------------------------------------------

Bilgisayar açıldıktan sonra çok sayıda hata sinyali veriyor
Uyarı seslerinin ve hata mesajlarının açıklaması çok kolaydır. Bilgisayarın açılışı sırasında çalıştırılan BIOS’un POST (Power On Self Test) fonksiyonu hataları tespit eder ve buna uygun olarak mesaj verir. Video sisteminden kaynaklanan hataların ise görsel uyarı mesajları ile bildirilmesi mümkün değildir. Bu nedenle PC hoparlörlerinden, genel olarak beep code olarak adlandırılan uyarı sesleri çıkartılır.

Örneğin, bilgisayar açıldıktan kısa bir süre sonra PC hoparlöründen dokuz kısa uyarı sesinin çıkarılması, AMI BIOS’lar için BIOS’un kontrol toplamının doğru olmadığı anlamına gelir. Bunun sonucunda bilgisayarın açılma işlemi kesilecektir. Bu hata BIOS’un arızalandığı veya BIOS güncellemesinin başarısız olduğu durumlarda ortaya çıkar.
Bilgisayarı, kapatıp tekrar çalıştırarak yeniden başlatın ve uyarı seslerini dikkatli bir şekilde dinleyin. Farklı Beep Code’larının anlamlarını kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Uyarı sesleri, bu konuda herhangi bir standart bulunmadığı için bilgisayarda kullanılan BIOS’un üreticisine bağlı olarak farklı anlamlara sahip olabilir.

BIOS üreticinizin ismini bilmiyorsanız, anakartının el kitapçığına bakmalısınız. Eğer bu kitapçıkta da açıklayıcı bir bilgi bulamazsanız, ürünü satın aldığınız bayie başvurabilirsiniz. Eğer bayi de yardımcı olamazsa, son çare olarak kendiniz kontrol etmelisiniz.
1. Bilgisayarı kapatın ve kasasını açın.
2. Tüm anakart kitapçıklarında, farklı yapıtaşlarının kart üzerindeki yerlerini gösteren bir plan bulunur. Bu planda, üzerinde BIOS yazan bir bileşeni arayın.
3. Eğer BIOS’un yerini planda tespit ettiyseniz, anakart üzerinde arayın. Bu sırada BIOS’un görünmesini engelleyen ek kartları da sökmek zorunda kalabilirsiniz.
4. Bu parçada her zaman, üzerinde üreticinin isminin bulunduğu bir telif hakları yapışkanı bulunur. BIOS üreticisinin ismini buradan öğrenebilirsiniz.
Beep code’larının anlamlarını kitabın sonundaki ekte bulabilirsiniz. Hata mesajı bilgisayarın belirli bir donanım bileşenine karşılık gelecektir. Buna bağlı olarak kitaptan uygun bölüme göz atarak, karşılaştığınız sorunu çözmek için neler yapabileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Hatayı bulamadım. Daha ne yapayım?
Eğer yukarıda bahsedilen sorunlarla karşılaşmadıysanız, teknik servis yardımı olmadan hatayı tespit etmek için bir şansınız daha var. Hata tespiti için POST Code kartı kullanmalısınız. Bu tür bir kartın maliyeti nispeten daha fazla olacağı ve normal bir kullanıcının böyle bir karta sahip olması gerekmediği için kitabın geri kalan kısmında POST Code kartına daha fazla değinmeyeceğiz. Eğer çevrenizde POST Code kartına sahip birileri mevcutsa, bilgisayarınızdaki hatayı söz konusu kartı kullanarak tespit edebilmek için yardım isteyebilirsiniz. Ancak bu tür bir imkanınız da yoksa karşılaştığınız sorunu çözüme kavuşturmak için teknik servise girmekten başka çare kalmıyor.